Historia
Josefa naceu en Santiago de Compostela, no barrio do Castiñeiriño, o 1 de xuño de 1944, nunha familia de doce irmáns. Quedou orfa de nai moi nova: tiña 17 anos. Xa que tiña irmáns máis pequenos ca ela, tivo que ocupar moitas veces o sitio da súa nai: facendo as tarefas da casa e coidando do seu pai, que caera enfermo. Cando os demais irmáns e irmás foron marchando do fogar familiar, ela viuse obrigada a permanecer co seu pai, ata que el faleceu. Era o que se esperaba dela, porque era a única que estaba solteira. Logo casou e tivo un fillo, e anos máis tarde tivo a oportunidade de desenvolver un traballo remunerado: foi limpadora no cine Metropol, e cando este pechou, traballou no despacho de billetes do cine Capitol, que agora é unha sala de concertos. Cóntame que cando era pequena non tiña ilusión por dedicarse a nada en concreto: o único método que podería ter para imaxinar como sería desempeñar unha determinada profesión era a través dos xoguetes, dos que carecía. Entretíase con bonecos que ela mesma facía. Tampouco os seus pais a animaban a ter un oficio.
Lembra que no cine non tiña compañeiros homes. Os únicos homes que había na empresa eran os xefes, os encargados da proxección das películas e o porteiro. Non tiña a posibilidade de formarse dentro da empresa para ter outra categoría laboral con mellores condicións. Non obstante, nunca se decatou destas diferenzas entre homes e mulleres na súa infancia, cando estudaba: no colexio estaban separados por sexos, e non se misturaban en ningunha clase, nin no patio do recreo.
A limpeza das salas era un traballo duro, que requería moito esforzo físico, xa que os chans estaban cubertos por moquetas e non tiñan aspiradora: facíano con vasoiras. Por iso, agora, sempre di que non soporta ver as cascas das pipas no chan, polos malos recordos que lle trae. Non hai moito tempo, operouse dun ombreiro por mor de ter unha lesión nos tendóns derivada dos constantes movementos do emprego dos utensilios de limpeza.
En xeral, o seu traballo non era valorado: a xente ía ao cine a desfrutar, pero non eran respectuosos e botaban o seu lixo ao chan. Sen que isto sexa un desculpa, era outra época, e o feito de comer pipas no cine era un hábito, e agora sería impensable. Ademais, había meses que realizaba ata vinte horas de máis, e cobrando o mesmo salario.
Traballar fóra da casa non supoñía non facer as tarefas propias do fogar, do que segue a encargarse a día de hoxe.
Desempeñou esa labor ata que cumpriu os 60 anos, que foi cando se trasladou a vivir a Bertamiráns, ao cesar a actividade nos cines.
Ata poder cobrar unha pensión por xubilación, estivo no paro loitando coas súas compañeiras para que a empresa non as destinara a outra cidade, Ferrol, Pontevedra ou Vigo, onde tiñan outros cines en funcionamento. Finalmente, indemnizáronas, porque para elas era moi difícil marchar a vivir lonxe das súas respectivas familias. De feito, a miña veciña tiña, daquela, ao marido cun principio dunha enfermidade dexenerativa, que cos anos se foi agravando. Na actualidade, cobra unha pensión exclusivamente polo traballo realizado durante máis de trinta anos.
O que máis lamenta na actualidade é non ter desfrutado da infancia do seu fillo, xa que traballaba todas as tardes de seis días da semana, de martes a domingo. Isto impediulle asistir a calquera actividade que organizaba o colexio do rapaz, ou estar con el para axudarlle coas tarefas da escola.
Aos mozos e mozas de agora dinos que valoremos e respectemos todo o que temos. Josefa está convencida de que leva mellor vida agora aos 76 anos que antes, cando era máis nova. A modo de curiosidade, coméntame que a súa casa era moi humilde, decorada unicamente cos mobles máis básicos (por exemplo, colchóns recheos de follas de millo), por iso agora, cando compra algo novo para o seu fogar, pasa horas mirándoo.