Historia
Miña tía-avóa Delmira naceu o 19 de marzo de 1931 (durante a segunda República Española), en Bastavales, Brión. Maior de tres irmáns, a cal unha delas, Carmen, é miña bisavoa (a outra participante nesta historia).
Da época de moi nenas non se lembran moito, pero si do gran pesar de moitas cousas coas que conviviron.
Vivían nunha pequena casa de pedra, cunha corte e unha pequena parte de terra para labranza, na que traballaba súa nai. Carecían de auga, luz, de comodidade algunha. A auga que usaban para beber e lavarse era dun pozo que estaba fóra da casa que compartían entre varios veciños. Traíana para casa, quentábana, e con barreños ou cubos lavábanse as partes do corpo. Para alumbrar usaban un candil de gas ou luz de carburo. Carecían de calquer vehículo, xa que non había estradas, só pistas de monte cheas de malas herbas, toxeiras….
A vestimenta non era moi abundante, andaban cun vestidiño, un mandil, e algo nos pés, quen puidera. Seu pai pouco tempo estaba na casa, xa que traballaba fóra en minas e aserradoiros. Viña unha vez ao mes para levarlle algo de cartos e unha barra de pan.
Nesos anos as irmáns ían a unha escola que había na aldea do lado. Andaban algúns kilómetros para chegar, e cando chovía, os camiños transformábanse en lameiras e non tiñan nada para resgardarse, polo que levaban un saco na cabeza. A comida na casa escaseaba por todos os lados. Posuían soamente unha vaca, á que muxían para ter algo de leite e vender ou cambiar o resto por outro alimento. Había días nos que con dúas patacas cocidas tiñan que comer as tres.
En 1936 seu pai tivo que ir á guerra, obrigado, pois según contan as protagonistas non era unha opción se non unha imposición.
Os altos mandos do estado ían polas casas buscando aos homes para levalos á guerra, e aos que non querían ir, alí mesmo diante da súa familia disparábanlles ata que morrían. Asasinaban ata aos fillos diante das súas nais.
Conta Delmira que un día camiñando pola aldea viu a un home entre o millo que lle dixo: “ Porfavor señora non diga que estou aquí, eu mal non lle vou facer”. Estábase agochando para que non o levaran á guerra.
Seu pai volveu desta no 1939, no seu fin, deixou de traballar e comezou a arranxar na casa no que podía.
Comezou a Ditadura Franquista.
Cando Delmira tiña 20 anos súa nai faleceu, e tivo que farcerse cargo por completo da casa e das irmáns.
Esta época non foi mellor que a anterior, xa que agora as tres soas tiñan que traballar para poder sair cara diante. Facían labores domésticos e de campo nas casas dos “ricos”; sachábanlle as leiras, ían pola leña ao monte… a cambio dun simple anaco de pan ou dunhas patacas. Os anarquistas, por aquel entón, entraban na casa e quitábanlle o pouco que conseguían xuntar para comer, entre outras o porco que tiñan.
Debido á gran falta de alimentos, as familias tiñan A CARTILLA DE RACIONAMENTO, unha especie de libriño no que ían marcando o que consumía cada familia, para que así ninguén consumira de máis, sobre todo nos alimentos básicos como fariña, aceite...
Delmira coñeceu a un home que tivo que emigrar ao pouco tempo, pero non antes de ter unha filla en común, Flora. Emigrado, casou con Delmira por un Matrimonio de Poderes, xa que nunca máis volviu.
As dúas irmans pequenas emigraron a Londres, e ela quedouse na casa a cargo da súa filla máis dos catro sobriños, fillos da miña bisavoa Carmen.
Co fin da ditadura algo de mellora notaron; apareceron máis postos de traballo, comezaron coa venta da leite pola aldea, podían mercar cantidades algo grandes de comida como pan, peixe… pero tampouco a fartar.
As irmás de Delmira volveron tamén co fin desta dura época. A pequena fixo a súa casa en Sada, e Carmen ao lado de Delmira. Daquela as cousas xa cambiaran; existía a electricidade, a auga, as estradas…
Chea de carencias e penurias por aqueles tempos, Delmira segue vivindo xunto a súa familia na mesma casa que naceu, onde seguramente pasou os peores pero tamén os mellores momentos da súa vida.