KaleidoScapes

Geography and History of Ames

Atrapa un topónimo! « Atrás    

Topónimo

Ponte Maceira

 

Xise Álvarez Otero · 19 abril 2022 09:12


Significado do topónimo
Los toponimos son los nombres que se le ponen a un lugar,region o pais

Clasificación segundo o significado
Antropotopónimo

Descricións da paisaxe onde se sitúa
Unha ponte con moita natureza pero tamen moitas vivendas

Mostras de tradición oral
(no especificado)

Nome, apelidos, relación contigo e idade
Nadie

Versión popular do microtopónimo

A Rabadela

 

Paula Viñas Lamas · 1 marzo 2020 20:55


Versión oficial do microtopónimo
 Non se coñece ningún rexistro oficial do microtopónimo.

Pronuncia do microtopónimo

Fotografía no lugar e coa persoa informante

Localización
Parada # Nombre Descripción Latitud Longitud
1 A Rabadela A Rabadela, parroquia de Calo (San Xoán), concello de Teo, provincia da Coruña. 42,826819900 -8,594564100

Significado do microtopónimo
 O topónimo de "A Rabadela", dividiríase en dúas partes fundamentais: o sufixo -ela, que significa "pequeno" e a palabra "rábade", que podería vir de "rabad" (orixe árabe), que significa "barrio, suburbio". Polo tanto, o nome de Rabadela significaría "barrio pequeno".

Clasificación segundo o significado
Topónimo derivado doutros

Descricións das características naturais
 A Rabadela sitúase nunha zona chá a 200 metros de altitude, aproximadamente.
Con respecto á vexetación do lugar, e exceptuando os xardíns dalgunhas propiedades e leiras, non hai unha vexetación específica na zona concreta ou que destaque sobre a dos arredores.

Descricións das características antrópicas
 O topónimo da Rabadela asóciase principalmente ao cruce de camiños que está neste sitio. Utilizando como referencia este punto,e "rodeando" este cruce, hai varias casas e, un pouco máis adiante, un colexio chamado CEIP A Igrexa Calo.

Actividades asociadas ao lugar
 O territorio que ocupa A Rabadela está dentro dunha aldea chamada Fixó, é dicir, que dentro das actividades diarias que se realizan no lugar poderíase dicir que hai xente que vive alí, nas casas que están arredor do cruce de camiños.
Nesta zona, había unha casa que tiña un bar chamado "Comestibles Dina", levado pola nai de José.
Na Rabadela non había ningunha festa específica que se celebara alí. As festas que había celebrábanse na Igrexa de San Xoán de Calo, un pouco máis arriba deste sitio.

Mostras de tradición oral
 Os veciños tamén lle chaman a esta zona "Os Carballos", porque nunha das casas que "rodean" o cruce de camiños hai uns carballos, onde José, os seus irmáns e máis nenos ían xogar.

Presenza do microtopónimo en Galicia
 O topónimo de "A Rabadela" non se atopa nesta páxina. Sen embargo, o topónimo de Rábade, si. Existe un lugar na parroquia de Rábade (San Vicenzo), no concello de Rábade, na provincia de Lugo.
Por outra banda, na páxina chamada Toponimia de Galicia, non se indica o topónimo estudado, pero si que mostra a súa presenza en San Miguel de Coence (San Miguel), Palas de Rei, Lugo e en Parada (Santo Estevo), Oza-Cesures, A Coruña.
Por último, existe outra web, na que tamén se rexistra o topónimo estudado e outros: en Buduído (Santa María), Ames, A Coruña; e os lugares antes mencionados.

Fotografías do lugar

Fotografías do lugar

Fotografías do lugar

Fotografías do lugar

Fotografías adicionais

Fontes secundarias empregadas
https://www.xunta.gal/nomenclator (Acceso día 27/2/2020)

https://www.elprogreso.es/articulo/comarcas/topografia- rabade/201904091810381369971.html (Acceso día 27/2/2020)

https://toponimia.xunta.gal/gl/visor?termino=A%20Rabadela (Acceso día 4/3/2020)

https://galicianomeada.xunta.gal/sixtop/visor (Acceso día 4/3/2020)

https://es-es.topographic-map.com/maps/9a4l/Teo/ (Acceso día 2/3/2020)

Nome e apelidos
José Ramón Viñas Lata

Versión popular do microtopónimo

Eigres

 

Martin Antelo Caamaño · 4 marzo 2020 19:43


Versión oficial do microtopónimo
Eirexa, A

Pronuncia do microtopónimo

Fotografía no lugar e coa persoa informante

Localización
Parada # Nombre Descripción Latitud Longitud
1 Eirexa, A 42,787400100 -8,726291600

Significado do microtopónimo
Según a miña avóa ese nome se lle puxo porque no medio da aldea estaba a igrexa.
Según has paxinas que busquei di que se lle puxo ese nome pola igrexa

Clasificación segundo o significado
Construcións

Descricións das características naturais
en esta aldea hai moitas leiras nas que a xente pranta diferentes cultivos ,tamén hai un pequeno río que pasa por ali ,e está rodeado de monte ,tamén está cerca dunha carretera general .

Descricións das características antrópicas
Esta situado nunha zona na que se cultiva moito debido a que case todos os séus habitantes teñen leiras donde plantar, tamén hai varios horreos nos que gardan o millo has personas que prantan cultivos e os que non ha maioría deles utilizando para gardar leña. Por último o lado da igrexa hai unha zona na que se realizan has festas e eventos.

Actividades asociadas ao lugar
En esta aldea realizase diferentes festas como : Nuestra señora, San Roque e O Sacramento.
Tamén se realizan eventos como por exemplo que en nadal veñen os Reis Magos e realizase unha cena con todos os miembros da aldea.

Mostras de tradición oral
En Leroño non hai mozas, en Eigres e a flor delas, en Cobas son catibas e en Souto son tarabelas.

Presenza do microtopónimo en Galicia
Non hai ningún máis.

Fotografías do lugar

Fotografías do lugar

Fotografías do lugar

Fotografías do lugar

Fotografías adicionais

Fotografías adicionais

Fontes secundarias empregadas
https://es.wikipedia.org/wiki/A_Eirexa 2/3/2020
https://www.xunta.gal/nomenclator?p_p_id=NomenclatorPortlet_WAR_NomenclatorPortlet&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=2 2/3/2020

Nome e apelidos
María Lidia Baliño Miguens

Versión popular do microtopónimo

As Lamelas

 

Brais Seijas · 2 marzo 2020 22:10


Versión oficial do microtopónimo
Non se coñece ningún rexistro oficial do microtopónimo

Pronuncia do microtopónimo

Fotografía no lugar e coa persoa informante

Localización
Parada # Nombre Descripción Latitud Longitud
1 As Lamelas 42,600358603 -7,764759062

Significado do microtopónimo
As Lamelas chamase así por ser un lugar con moita auga e bulleiro.

Clasificación segundo o significado
Hidrotopónimo

Actividades asociadas ao lugar
Antigamente unha parte da finca estaba a prado, onde pacían as vacas e a outra parte a cultivo (patacas, pementos, leitugas, tomates, fresas).
Hoxe en día é unha plantación de castiñeiros, e ten un trozo de finca a prado.

Mostras de tradición oral
Unha das lembranzas do meu avó é como o seu tío fixo a mina. Conta que lle levou mais dun ano en acabala, tiña mais de cen metros. Usaba un pico e unha carretilla de madeira, e tiña unha luz de carburo, era como un candil de gas pero con carburo. No medio fixo unha claraboia para que entrara mais luz e cunha roldana poder sacar a terra, e traballando pouco a pouco chegou ata as venas das augas e así ter auga na mina para regar os prados.

Presenza do microtopónimo en Galicia
Lugo, A Fonsagrada, Santo André de Logares (Santo André)
Lugo, Friol, Ousá (San Xiao)
A Coruña, Melide, Santalla de Agrón (Santalla)
A Coruña, Monfero, San Fiz de Monfero (San Fiz)
Ourense, Montederramo, Marrubio (Santo André)
Lugo, Palas de Rei, Lestedo (Santiago)
A Coruña, As Pontes de García Rodríguez, Freixo, O (San Xoán)
Lugo, Vilalba, Carballido (Santa María)

Fotografías do lugar

Fotografías do lugar

Fotografías do lugar

Fotografías do lugar

Fotografías adicionais

Fotografías adicionais

Fontes secundarias empregadas
https://www.xunta.gal/nomenclator?p_p_id=NomenclatorPortlet_WAR_NomenclatorPortlet&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=2

Nome e apelidos
Manuel Rodríguez López

Versión popular do microtopónimo

Monelos

 

Juan Cañizo González-Elipe · 24 febrero 2020 20:23


Versión oficial do microtopónimo
Avenida de Monelos

Pronuncia do microtopónimo

Fotografía no lugar e coa persoa informante

Localización
Parada # Nombre Descripción Latitud Longitud
1 Avenida de Monelos Esta é a localización exacta da avenida de Monelos. Pertence á parroquia de Santa María de Oza e ao concello da Coruña, na provincia da Coruña. 43,349666495 -8,403932560

Significado do microtopónimo
A miña avoa pensa que Monelos é un nome referido a un lugar rural que estaba retirado e alonxado da cidade da Coruña. Non sabe exactamente o seu significado pero cre que está relacionado con estas cuestións.

O meu pai afirma que o nome de Monelos está referido ao río soterrado que circula por debaixo da superficie do barrio e lle dá nome. Neste caso, o nome "Monelos" viría xa dende tempos remotos e o seu significado estaría relacionado co étimo celta "munno", que significa montículo. Aparece en máis lugares de Galicia e tamén en Asturias.

En base á información recibida, na miña opinión o nome Monelos refírese a un río que recibe o seu nome debido ao relevo da zona, que presenta pendentes e elevacións, e aínda se pode apreciar como gran parte deste barrio está construído sobre un outeiro. A miña posible explicación coincide coa do meu informante principal e a dos estudos toponímicos consultados, principalmente, na web “Toponimia asturiana” (https://mas.lne.es/toponimia/index.php?leer=187&palabra=monelos). Esta páxina achéganos información da posible orixe e significados máis probables do étimo. Ademais, está relacionado con outros como muniello, muñera, etc. Tamén nos fala da presenza deste étimo en linguas como o vasco ou dialectos como o asturiano. Na web "Galicia nomeada" o topónimo sae referido no concello da Coruña a unha parte do río Monelos que non foi tapada e discorre polo lugar de San Cristovo das Viñas (https://galicianomeada.xunta.gal/sixtop/toponimos/fichapublica/38274000013994).

Clasificación segundo o significado
Hidrotopónimo

Descricións das características naturais
Actualmente, a avenida de Monelos conforma un barrio totalmente urbanizado sen case ningunha manifestación da natureza. Sitúase ocupando un pequeno val que cubre a superficie do río Monelos, totalmente soterrado; as zonas chás e o outeiro, na zona interior da cidade e relativamente lonxe do mar. Este río, que lle dá nome ao barrio, desemboca na ría. Ademais, o relevo da avenida é irregular. É unha avenida elevada, edificada sobre un outeiro, polo que presenta elevacións e pendentes.

Descricións das características antrópicas
A avenida de Monelos é unha rúa grande e concorrida na periferia da cidade da Coruña. É un barrio modernizado e edificado, que case non deixou lugar para vestixios do pasado ou elementos naturais. Aínda así, pódese apreciar algún exemplo, como algunhas casas pequenas de dúas ou tres alturas que representan o que foi Monelos no pasado, fronte aos modernos edificios modernos e altos con moitas plantas que representan o que o barrio é hoxe. A vexetación que se pode apreciar non é natural, senón que foi plantada polo ser humano para decorar e darlle un carácter máis limpo e atractivo á zona.

Actividades asociadas ao lugar
Actualmente, as actividades que se desenvolven no barrio de Monelos están orientadas, principalmente, ao sector terciario, como a maioría de barrios residenciais modernizados da Coruña. Isto vese claramente reflictido debido a que a sede da Xunta de Galicia desta cidade sitúase nesta avenida; é o edificio branco que aparece detrás da fonte na imaxe cos meus informantes. Destaca a actividade do sector terciario administrativo. Tamén abondan as tendas, os supermercados e os bares, todos eles coa finalidade de ofrecer bens e servizos á poboación (ocupan un segundo plano na xerarquía de actividades do complexo residencial). É un lugar terciarizado, en contraste coa súa orixe rural, na que o sector primario era o que predominaba, antes de que Monelos fose urbanizado como un barrio máis da cidade da Coruña.

A miña avoa lembra que nos seus tempos mozos Monelos non era un barrio residencial da cidade, senón unha aldea separada. Predominaba unha arquitectura tradicional e popular, con casas pequenas e humildes, unifamiliares e de poucas alturas. Existía un mercado tradicional ubicado na plaza da aldea. Había uns postos de madeira permanentes que abrían as súas portas cando se celebraba o mercado e permanecían pechados cando non o había. Predominaba a venta de produtos agrícolas posto que esta era a principal actividade que se desenvolvía na aldea, principalmente, de fresas (típicas da zona). Existían unhas festas parroquiais como en calquera municipio tradicional e rural de Galicia, dedicadas a Santa María de Oza. Celebrábanse o 15 de agosto de cada ano. Viñan gaiteiros e músicos tradicionais a tocar, e facíase unha procesión cara á igrexa de Santa María de Oza (actualmente consérvase). Unhas nenas que facían a comunión levaban un ramo que entregaban ao chegar á igrexa, que era onde remataba a procesión. Ademais, había xogos de pirotecnia.

Mostras de tradición oral
Os meus informantes descoñecen algún tipo de tradición oral relacionada coa antiga aldea de Monelos e o actual barrio residencial. Unha das lembranzas de especial relevancia que vinculan a miña avoa con este barrio é que a miña avoa coñeceu aquí ao meu avó, José Manuel Cañizo Otero, que era orixinario da antiga aldea. A maioría da información que me achegou ela foi a que lle contou o meu avó cando vivía, que era o que máis coñecía a zona e o que máis tempo pasou nela. A miña avoa recorda, a través do meu avó, que cando foron as obras de demolición do barrio nos anos 60, a casa do meu avó e os seus pais foi demolida. Como consecuencia, o Concello deulles dous pisos, un deles é no que, actualmente, vive a miña avoa, no barrio das Flores.

Aínda que os meus informantes descoñecen mostras, nun documental que vin co meu pai moi recentemente, titulado "Esquece Monelos", cítase que na taberna (incluída no apartado de fotografías do lugar) cantábanse cancións populares relacionadas coa historia e as vivencias personais dos habitantes da zona. Tentei buscala pero non a atopei, mais no documental móstrase unha interpretación.

Presenza do microtopónimo en Galicia
Segundo o nomenclátor de Galicia, este microtopónimo non só está presente no barrio coruñés, senón que tamén está presente noutros lugares de Galicia. Estes son: O concello de Cabana de Bergantiños, na parroquia de Canduas (San Martiño); o concello de Carballo, na parroquia de Sofán (San Salvador) e o concello de Castro de Rei, na parroquia de Azúmara (San Xoán).

Fotografías do lugar

Fotografías do lugar

Fotografías do lugar

Fotografías do lugar

Fontes secundarias empregadas
A información extraída mediante fontes secundarias para facer este traballo saqueina das seguintes páxinas web:

http://arqueotoponimia.blogspot.com/2019/01/someso-martinete.html?m=1;
https://www.laopinioncoruna.es/coruna/2018/06/10/toponimos-contannos-o-e-o/1299580.html; https://www.lavozdegalicia.es/noticia/coruna/2020/02/02/rio-monelos-sigue-siendo-rio/0003_202002H2C4991.htm?utm_source=facebook&utm_medium=referral&utm_campaign=fbcoru; https://gl.wikipedia.org/wiki/Monelos; https://mas.lne.es/toponimia/index.php?leer=187&palabra=ndi; http://esquecemonelos.com/es/monelos-2/; https://www.lavozdegalicia.es/noticia/coruna/2014/05/18/tradicion-ir-fresas-oza/0003_201405H18C9993.htm; https://www.xunta.gal/nomenclator?p_p_id=NomenclatorPortlet_WAR_NomenclatorPortlet&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=2.

Nome e apelidos
Juan Antonio Cañizo Fraga e Consuelo Fraga Gutiérrez
« Atrás